Integraal Knaagdier Management IKM met kerkuilen

Doel

Het doel van Integraal Knaagdier Management met Kerkuilen is de brede bewustwording, dat de beheersing van knaagdieren met en zonder biociden niet in één omgeving samengaan. Om de beheersing zonder biociden succesvol te laten zijn (m.b.v. roofvogels, zoals kerkuilen), moet er ondersteuning zijn vanuit de buurt en moeten de vervolgproblemen worden aangepakt die gezondheidsrisico’s inhouden, zoals bijv. de vervuiling die de vogels veroorzaken.

Uitvoering

De aanvangssituatie was, dat op de betreffende locatie de akkerbouwer al eerder had gepoogd om de buurtintegratie te bevorderen, door een stukje land in te zaaien met zonnebloemen – en er in de nazomer een bordje bij te zetten: ‘gratis plukken’. Dat had hem lokale bekendheid opgeleverd. In een van de schuren van het bedrijf bestond al enige jaren een bewoond kerkuilennest. Doordat de uilen via de schuur naar buiten moesten vliegen, zorgde dit voor veel vervuiling. Onder begeleiding van een deskundige van de kerkuilenwerkgroep is ervoor gezorgd dat de uilen via een andere uitweg (een kapot raampje) konden uitvliegen. In aanvulling daarop zijn er telkens bijeenkomsten georganiseerd als de uilen jongen hadden en is er bij demonstraties en evenementen voorlichting gegeven over de voordelen van roofvogels en andere biocidenvrije methoden van knaagdierbeheersing. De nadruk in de voorlichting lag bij het feit, dat niet alleen de betreffende boer(en), maar ook de buren biocidenvrije methoden moeten gebruiken, anders worden de roofdieren via hun voedsel vergiftigd. Daarnaast is de akkerbouwer (ook buiten de subsidieaanvraag) doorgegaan met het betrekken van de buurt bij zijn activiteiten via biodiversiteitsinitiatieven, zoals gewasdiversificatie, het hier en daar laten staan van onkruid, randenbeheer en een nieuwe actie ‘zonnebloemen: gratis plukken’.

Advies

De traditionele studieclub of voorlichtingsbijeenkomst leent zich niet goed voor een discussie over het onderwerp. Veeleer is het een onderwerp dat meegenomen kan worden in het kader van een breder (landbouw-)evenement. Dan blijkt de belangstelling van boeren aanzienlijk toe te nemen. Plaagdierbeheersing krijgt in toenemende mate belangstelling, o.a. wegens de recente uitbraken van ernstige plaagepidemieën, zoals de eikenprocessierups en de woelmuis. Beheersing met en zonder biociden kunnen echter niet in één omgeving samengaan. Voor de biocidenvrije benadering is een gebiedsgerichte probleemaanpak nodig. Dit is bij uitstek een onderwerp dan boeren en buren gezamenlijk zouden moeten aanpakken. In de praktijk goed leent het zich goed voor versterking van bewustwording, biodiversiteit en buurtintegratie. Jonge dieren trekken belangstelling: als de kerkuilen jongen hebben blijkt er veel animo als de lokale expert een bijeenkomst organiseert in het kader van het controleren en ringen van de jongen. Zo’n gelegenheid blijkt ook geschikt om integraal plaagdiermanagement in een bredere context te bespreken, waarbij niet alleen de milieuwinst maar ook het schoonmaken van de nestomgeving en de gezondheidsrisico’s door besmetting van de gewassen kan worden behandeld.

Opmerkingen

De buurtintegratie-activiteiten m.b.t. gewasdiversificatie en kruidenrandenbeheer, alsmede de gratisplukkenaktie vallen buiten het kader van dit project.

Aanbevelingen

Biodiversiteit bevorderen is een goede manier voor boeren om met hun buren (en de burgers) in contact te komen. Daarvan zou veel meer strategisch/ programmatisch gebruik gemaakt kunnen worden om de kloof te dichten tussen de verschillende opvattingen over gewenst landgebruik. Behalve de plaagdieren die traditioneel op het erf voorkomen (zoals vliegen en andere insecten, ratten en muizen), blijken er steeds meer plaagepidemieën op te treden (zoals woelmuizen). Dit vraagt om een meer integrale en programmatische aandacht voor het onderwerp.

Impact op de sector

Door de demonstraties en voorlichting is de belangstelling voor versterking van de biodiversiteit vergroot. De positieve contacten met de buurt ervaren de boeren ook als waarderend voor de sector. Naar aanleiding van deze ervaringen zijn er in de buurt nog enkele uilenkasten gemaakt en valpalen voor valken neergezet.